Wysypka, swędzenie, zaczerwienienie — niemal każdy z nas doświadczył w życiu jakiejś zmiany skórnej. Czasem to tylko przejściowa reakcja na nowy kosmetyk, innym razem objaw kontaktu z alergenem. Zdarza się jednak, że pozornie niewinna wysypka to pierwszy sygnał poważniejszej choroby dermatologicznej. Jak odróżnić alergię od choroby skóry? Kiedy wysypka jest groźna?
Czym jest alergia skórna i jakie są jej objawy?
Alergia skórna to reakcja układu odpornościowego na kontakt z substancją, którą organizm uznaje za zagrożenie – tzw. alergenem. Najczęściej objawia się jako wysypka alergiczna, czyli zaczerwienione, swędzące plamy, czasem z drobnymi pęcherzykami lub grudkami. Objawy alergii skórnej u dorosłych czy dzieci mogą obejmować także pieczenie, suchość skóry lub łuszczenie się naskórka w miejscu kontaktu z alergenem.
Według badań opublikowanych w „International Journal of Dermatology” (2022) alergia skórna wyróżnia się wyraźnym powiązaniem z określonym czynnikiem wywołującym – przykładem może być swędząca wysypka pojawiająca się po zastosowaniu nowego kremu i ustępująca po jego odstawieniu, co sugeruje kontaktowe zapalenie skóry o podłożu alergicznym. Zmiany skórne mogą wywoływać również detergenty, metale (np. nikiel w biżuterii), rośliny (jak pokrzywa czy bluszcz) czy lateks. Reakcja zwykle pojawia się w ciągu kilku godzin lub dni od ekspozycji i ogranicza się do miejsca kontaktu, choć w cięższych przypadkach może rozprzestrzenić się na inne obszary ciała.
Choroby skóry – kiedy wysypka jest groźna?
Nie każda swędząca wysypka oznacza alergię. Choroby skóry, takie jak egzema, łuszczyca czy infekcje bakteryjne i grzybicze, mogą wyglądać podobnie, ale różnią się przebiegiem i przyczynami. Egzema, zwana także atopowym zapaleniem skóry, często objawia się suchymi, łuszczącymi się plamami, które mogą pękać i sączyć się, zwłaszcza w zgięciach łokci czy pod kolanami.
Z kolei łuszczyca charakteryzuje się grubymi, srebrzystymi łuskami na czerwonym podłożu, najczęściej na łokciach, kolanach czy skórze głowy. Nie swędzi tak intensywnie jak alergia, ale może powodować ból i dyskomfort. Infekcje skórne, np. wywołane bakteriami (liszajec) czy grzybami (grzybica), wyróżniają się wyraźnym zaczerwienieniem, obrzękiem, a czasem ropą lub nieprzyjemnym zapachem.
Jak odróżnić alergię od choroby skóry?
Rozpoznanie, czy mamy do czynienia z wysypka alergiczną czy innym schorzeniem wymaga uważnej obserwacji. Wysypka alergiczna zazwyczaj pojawia się szybko po kontakcie z alergenem i znika po jego eliminacji, np. po zmianie proszku do prania czy unikaniu biżuterii z niklem. Zmiany są zwykle ograniczone do miejsca ekspozycji. Towarzyszy im swędząca wysypka bez gorączki i innych objawów ogólnych. Z kolei choroby skóry, takie jak łuszczyca czy egzema, mają tendencję do nawrotów, niezależnie od zewnętrznych czynników. Często współwystępują z innymi symptomami, np. suchością skóry w różnych miejscach czy historią podobnych problemów w rodzinie.
Badanie „Acta Dermato-Venereologica” (2020) dowodzi, że infekcje skórne odróżnia obecność dodatkowych oznak, takich jak ciepło w miejscu zmiany, ropa czy obrzęk, a także brak kontaktu z konkretnym alergenem. Warto też zwrócić uwagę na czas trwania – alergia ustępuje w ciągu kilku dni do dwóch tygodni po usunięciu przyczyny, podczas gdy poważniejsze schorzenia mogą utrzymywać się miesiącami bez odpowiedniego leczenia.
Kiedy udać się do dermatologa?
Choć wiele przypadków alergii skórnej można opanować samodzielnie, eliminując alergen i stosując łagodzące maści (np. z hydrokortyzonem), są sytuacje, w których konsultacja z dermatologiem staje się konieczna. Jeśli wysypka nie ustępuje po tygodniu, rozprzestrzenia się, zmienia wygląd (np. pojawiają się pęcherze z ropą), towarzyszy jej gorączka, ból lub obrzęk, to znak, że może być groźna. Podobnie, gdy zmiany skórne nawracają w tych samych miejscach bez wyraźnej przyczyny, warto zbadać, czy nie mamy do czynienia z przewlekłą chorobą, taką jak łuszczyca czy egzema.
Artykuł powstał we współpracy z centrum dermatologii w Warszawie dermedica.com.pl